EBIDAT - Die Burgendatenbank

Eine Initiative der Deutschen Burgenvereinigung Menu

Amelisweerd, Nieuw

Geschichte:

De vroegste geschiedenis van de heerlijkheid Amelisweerd is vrijwel onbekend. Amelis uten Werde, die werd genoemd in 1224, was waarschijnlijk een van de eerste eigenaars en mogelijk hebben zijn nakomelingen het na hem bezeten. In 1395 blijkt Amelisweerd in meerdere lenen gesplitst. Het westelijke gedeelte, het huidige Nieuw-Amelisweerd, kwam in handen van Jacob van Groenewoude en zijn afstammelingen. Via huwelijk en overerving werd het in 1438 eigendom van Jacob Proeys. Zijn dochter bracht het in de familie Leeuwenberg, die het bezaten tot 1569. Agnes van Leeuwenberg liet het na aan Willem van Braeckel, maar nog hetzelfde jaar stierf hij, en ging het over naar Hillbrandt van Elst. Hij verkocht het aan Albrecht van Leeuwen in 1582. Zijn zuster Catharine kreeg het in 1615, en die liet Nieuw-Amelisweerd na aan haar petekind Beatrix van Weede. Een jaar later werd mr. Johan van Goyer met het goed beleend, die het in 1657 naliet aan zijn neef, Dirck de Goyer. In 1664 kochten Petronella Campe en haar dochter Martha Maria Huygens Nieuw-Amelisweerd van hem. Martha Maria trouwde met Hendrik van Utenhove. Zo kwam het goed in handen van de familie Van Utenhove. Pas in 1808 werd Nieuw-Amelisweerd weer verkocht, deze keer aan Lodewijk Napoleon. Deze verkocht het in 1810 aan mr Jan Pieter van Wickevoort Crommelin. Hij had het nog geen jaar in handen toen hij het doorverkocht aan jhr. mr. Paulus Wilhelmus Bosch van Drakestein. Nieuw-Amelisweerd bleef in handen van de familie Bosch van Drakestein tot 1964, toen het gekocht werd door de gemeente Utrecht. Het landgoed is, na enige jaren leegstand, in 1971 door een woongroep gekraakt. In 1984 is het landgoed gerestaureerd door architect Hoogenberk. Het huis is toen geschikt gemaakt voor individuele kamerbewoning en het telt momenteel 17 appartementen, met gezamelijke voorzieningen.

Besitzgeschichte:
Die frühe Geschichte des Rittersitzes Amelisweerd ist fast unbekannt. Amelis uten Werde, der in 1224 zum ersten Mal genannt wird, war wahrscheinlich einer der ersten Besitzer und es ist möglich, dass er den Besitz seinen Nachkommen weitervererbt hat..1395 scheint Amelisweerd in mehrere Lehnsgüter aufgeteilt zu sein. Der westliche Teil, das heutige Nieuw-Amelisweerd, war Eigentum von Jacob von Groenewoude und seiner Nachkommen. Durch Heirat und Vererbung kam die Burg 1438 am Jacob Proeys.. Seine Tochter brachte sie als Erbe in die Familie Leeuwenberg. Die Leeuwenbergs besaßen sie bis 1569. Agnes van Leeuwenberg hinterließ die Burg ihrem Sohn Willem von Braeckel. Der starb aber noch im selben Jahr und so gelangte die Burg an Hillbrandt von Elst. Er verkaufte sie 1582 an Albrecht von Leeuwen. Seine Schwester Catharine bekam die Burg 1615, und sie hinterließ sie Beatrix von Weede Nieuw-Amelisweerd. Ein Jahr später wurde Johan von Goyer das Lehnsgut übertragen. Der hinterließ es 1657 seinem Neffen, Dirck de Goyer. 1664 kauften Petronella Campe und ihre Tochter Martha Maria Huygens Nieuw-Amelisweerd von ihm. Martha Maria heiratete Hendrik von Utenhove. So geriet das Lehnsgut in die Hände der Familie von Utenhove. Erst 1808 wurde Nieuw-Amelisweerd wieder verkauft, dieses Mal an Lodewijk Napoleon. Er verkaufte es im Jahr 1810 an Jan Pieter von Wickevoort Crommelin. 1811 wechselte das Gut wieder den Besitzer. Neuer Eigentümer war. Paulus Wilhelmus Bosch von Drakestein. Nieuw-Amelisweerd gehörte der Familie Bosch von Drakestein bis 1964, als das Haus von der Gemeinde Utrecht gekauft wurde. 1971 wurde es nach langem Leerstand von einer Wohngruppe illegal übernommen. 1984 restaurierte der Architekt Hoogenberk das Haus. Seitdem gibt es im Haus 17 Appartements

Bauentwicklung:

Hoewel er al in 1395 een huis heeft gestaan op Nieuw-Amelisweerd, weten we niet hoe dat eruit heeft gezien. De vroegste afbeelding stamt uit 1665 en laat een vermoedelijk 16de-eeuws, mogelijk 15de-eeuws huis zien met een L-vormige plattegrond, bestaande uit een kelder, begane grond, een eerste verdieping en een zolder. Het huis was omgracht en had een ophaalbrug. In of na 1674 werd er een nieuw huis gebouwd, mogelijk op de plaats waar eerder een bouwhuis van het oude huis stond. Dit huis lag niet langer binnen de gracht, en had een symmetrische voorgevel met twee ingangen, en was dus mogelijk verdeeld in twee huishoudens. Rond 1800 had het huis weer een ander uiterlijk. Het was een verdieping hoger, en het aantal traveeën was teruggebracht van elf naar acht. Het huis had aan de achterzijde twee vleugels. De plattegrond is sinds de late 18e eeuw niet meer ingrijpend veranderd. Wel is het huis in 1864-65 door S.A. van Lunteren verbouwd. De gevelindeling bleef hetzelfde, maar hij liet de gevels bepleisteren, en hij voegde aan de voorgevel een opzetstuk toe. Bovendien bouwde hij aan de achterkant van het huis in de cour een nieuw trappehuis. Voor het huis lag een vijver, maar die is inmiddels verdwenen. In 1983-84 werd het huis gerestaureerd, met de bedoeling het te consolideren, zodat het beter bewoonbaar zou worden.

Baubeschreibung:

Hoewel er al in 1395 een huis heeft gestaan op Nieuw-Amelisweerd, weten we niet hoe het huis er in die tijd precies heeft uitgezien. De vroegste tekening afbeelding stamt uit 1665 (anoniem) en laat een vermoedelijk 16de-eeuws, mogelijk 15de-eeuws huis zien met een L-vormige plattegrond, bestaande uit een kelder, begane grond, een eerste verdieping en een zolder. Het huis was omgracht en had een ophaalbrug. Het gebouw was op het moment dat de tekening werd gemaakt waarschijnlijk niet meer reëel verdedigbaar. Het is mogelijk dat er nog gedeelten van een ouder kasteel in het huis aanwezig zijn geweest, maar dat is op basis van de tekening niet vast te stellen.
Op basis van de vroegste tekening van Nieuw-Amelisweerd kan de hoofdburcht geschat worden op ca. 20 x 20 m. In of na 1674 werd er een nieuw huis gebouwd, mogelijk op de plaats waar eerder een bouwhuis van het oude huis stond.

Baugeschichte und -beschreibung
Wir wissen, dass es bereits 1395 eine Burg auf Nieuw-Amelisweerd gab. Leider ist unbekannt, wie diese Burg ausgesehen hat. Das erste bekannte Bild datiert von 1665 und zeigt uns vermutlich ein Haus aus dem 16. Jh. Es könnte aber auch aus dem 15. Jh. stammen. Es hat einen L-förmigen Grundriss und es handelt sich um einen Keller mit einem darüberliegenden dreigeschossigen Haus. Das Haus war von einem Graben umgeben und hatte offensichtlich eine Zugbrücke. Auf Grund der ältesten Zeichnung des Hauses kann man schon feststellen, dass die Hauptburg im Mittelalter vermutlich etwa 20 m lang und 20 m breit war. In oder nach 1674 wurde ein neues Haus errichtet, dass vermutlich einen Teil des Bauplatzes des Vorgängergebäudes einnahm
Im oder nach dem Jahr 1674 wurde – vermutlich an der Stelle eines Vorgängerbaus – ein neues Haus errichtet. Das Haus, das einen symmetrischen Vordergiebel und zwei Eingänge hatte, wurde nicht – wie das alte Anwesen – durch einen Graben geschützt. Es kann also gut möglich sein, dass zu dieser Zeit zwei Familien in dem Haus lebten.
Um 1800 hatte man das Gebäude um ein weiteres Geschoss erhöht und den Grundriss verändert.
Die Grundrissgestalt hat sich seit dem späten 18. Jh. wesentlich geändert. Das Haus wurde 1864-65 zum letzten Mal von S.A. von Lunteren umgebaut.
Vor dem Haus gab es einen Teich, der jetzt nicht mehr existiert. In den Jahren 1983-84 wurde das Haus restauriert.
M.S. und L. v.d. W.

Arch-Untersuchung/Funde:

In 1983-84 werd het huis gerestaureerd. Muurwerk werd gevonden dat mogelijk afkomstig was van een middeleeuws dienstgebouw. Mededeling F. Kipp, Gemeentelijk Archeologisch en Bouwhistorisch Centrum Utrecht. (Olde Meierink 1995, 112)